Bir pandemi halini alan Covid-19’u anlayabilmek, salgınla mücadele etmek için başlangıç noktasıdır. Aşağıda, temel bazı tanımlarla birlikte, sizi ve sevdiklerinizi koruyacak başlıca maddeleri derledik.
Koronavirüs nedir?
Virüs ailesinin genel adıdır. Koronavirüsler, hayvanlarda veya insanlarda hastalığa neden olabilecek büyük bir virüs ailesidir. Bazı koronavirüslerin insanlarda soğuk algınlığı gibi hafif rahatsızlıklardan, MERS ve SARS gibi daha şiddetli hastalıklara kadar solunum yolu enfeksiyonlarına neden olduğu bilinmektedir.
SARS-Cov-2 nedir?
Mevcut salgına sebep olan virüsün adıdır. İlk olarak Çin’in Vuhan şehrinde başlayan salgın sonrası, hastalığa sebep olduğu anlaşılan ve daha önce karşılaşılmamış bir yeni tip koronavirüstür. SARS hastalığıyla gösterdiği benzer etkileri sebebiyle SARS-CoV-2 olarak adlandırılmıştır.
Covid-19 nedir?
Virüsün sebep olduğu hastalığın genel adıdır. COVID-19, yeni tip koronavirüsün sebep olduğu ve şu an hepimizin korunma ve engelleme için birlikte mücadele ettiği enfeksiyon hastalığıdır. Hastalık ilk olarak Çin’in Vuhan şehrinde, Aralık ayının sonlarında ateş, öksürük, nefes darlığı şeklinde solunum yolu belirtileri gösteren bir grup hastada tanımlanmıştır.
Kimler Risk Grubundadır?
Herkes. Hayati tehlike yaşama riski kronik rahatsızlığı olan bazı gruplar için daha yüksek olsa da, pandemi durumunda bireysel önlemlere dikkat edilmemesi, sağlık kuruluşlarında olağanüstü yoğunlukların yaşanmasına ve buna bağlı olarak sınırlı kaynakların basit tedaviler için dahi yetersiz kalmasına sebebiyet verir.
COVID-19 hastalığına yakalanan 6 kişiden yaklaşık 1’i ağır hastalanmakta ve nefes almakta güçlük çekmektedir. Bu istatistik, salgını kontrol altına alamayan ülkelerde kısa sürede oluşan talep sebebiyle sağlık sisteminin kitlenmesi ve olağan hastalarla ilgilenememesi demektir.
Gençlerin riskte olmadığı doğru mu?
Hayır. Gençler de dahil olmak üzere topumun tüm üyeleri, bu seviyede bir salgında doğrudan ve dolaylı riskler yaşamaktadır.
Hastalığın gençleri etkilemediği, yalnızca yaşlıları riske soktuğu yönünde oluşan algının zayıf önemlere, dolayısıyla hastalığın hızlı yayılmasında etkili olduğu; sınırlı kaynakların yetersiz kalmasına ve daha fazla kişinin, basit tedavilere ulaşamayarak yaşamını yitirmesine sebep olduğu dünyanın bir çok yerinde görülmektedir.
Yine genç yetişkinlerde, kişinin tespit edilmemiş kronik bir rahatsızlığı olmasına rağmen bu yanılgı sebebiyle alınması gereken önemleri almaması ve Covid-19’a yakalanması doğrudan risklerden biridir.
Hangi kronik rahatsızlıklar risk oluşturur?
Covid-19’la ilgili araştırmalar henüz çok yenidir ve tam kapsamlı değildir. Bilinen kronik rahatsızlığınız burada listelenmiyor ya da henüz bu alanda araştırma yapılmamış olabilir. Bir hastalık geçmişiniz olmasa dahi, alabileceğiniz bireysel önlemlerin tamamını aldığınızdan daima emin olunuz.
Yaşlılar
Yaşlı bireylerin Covid-19 ile karşılaşması durumunda, hastalık sürecinin daha şiddetliği geçtiği, hastalıkla mücadelenin daha zor olduğu görülmektedir. Bu sebeple salgın kurallarına uymaları ve evlerinden çıkmamaları, komşuları ya da aynı evde olsalar dahi aile bireyleriyle sosyal mesafelerini korumalarının yüksek önemi vardır.
Gebeler
Gebelerde hayati risk oluşumu üzerine kesin bir bulgu olmasa da, gebelik süresince bağışıklık sisteminde yaşanan değişimler anne adayının hastalığa daha açık olmasına sebep olabilir. Salgından etkilenme endişesiyle stres yaşanmaması için evde kalmaları önemlidir.
Yayılma
Yeni tip Koronavirüs, kuluçka süresi uzun ve taşıyıcılarında belirtiler henüz kendini göstermeden bulaşmaya başlayan bir virüstür. Yapılan araştırmalar, 2-14 gün arası değişebilen kuluçka süreçlerini işaret etmektedir. Semptomsuz geçen uzun kuluçka süresi veya hasta kişi tarafından henüz Covid-19 olduğu anlaşılamamış hafif semptomların olması bulaş oranlarını yükseltmektedir.
Nasıl bulaşır?
Covid-19 parçacık yoluyla bulaşan bir hastalıktır ve oldukça yüksek bulaşıcılığı vardır. Yalnızca enfekte kişilerin ortama yaydığı damlacıklarla yayılmaktadır. Hastaların nefes alma, öksürme ve aksırmaları sırasında yayılan parçacıklar doğrudan ya da yüzey temasıyla dolaylı olarak sağlıklı kişileri enfekte etmektedir. Doğrudan ve dolaylı olarak bulaşabilir.
Doğrudan nasıl bulaşır?
Hasta kişinin yakınınızda nefes alıp vermesi, konuşması, öksürmesi ya da hapşırması sırasında çoğu zaman gözle göremeyeceğiniz parçacıkların size doğrudan temas etmesi ya da bu parçacıkları sizin solumanız Koronavirüsün bulaşması için yeterlidir.
Maske ve eldiven kullanmama, sarılma, tokalaşma ve fiziksel mesafenin gözetilmemesi sizi virüslere açık hale getirir.
Dolaylı yollardan nasıl bulaşır?
Eldivensiz şekilde,
Nasıl önlenir?
Koronavirüsten korunmada alacağınız bazı basit önlemler size fark yaratacak düzeyde güvenli alan sağlayacak, sizi ve sevdiklerinizi etkili şekilde koruyacaktır. Başlıca korunma yolları;
Koruyucu ekipmanların doğru kullanımı
Maske ve eldiven kullanımı sizi ve çevrenizi salgından korumak için oldukça etkilidir. Ancak yanlış kullanımlarda güvenliğinizi sağlamak yerine kendinizi daha çok riske atabilirsiniz.
Maske kullanımında:
Ev içi temel önlemler nelerdir?
Koronavirüsten evinizi korumak için;
Çalışıyorum, iş yerinde hangi önlemleri alabilirim?
Vatandaşlarımızın bir çoğu, pandemi şartlarında dışarı çıkmak ve iş yaşamlarını devam ettirmek durumunda kalıyor. Sosyal etkileşimin ve ortak kullanım alanlarının geniş olduğu iş yerlerimizde alacağımız temel önlemler bizi salgından korumada etkili olacaktır.
Sık Görülen Belirtileri Nelerdir?
COVID-19’un en yaygın ve bilinen belirtileri ateş, yorgunluk ve kuru öksürüktür.
Diğer Belirtileri Nelerdir?
Tüm vakalarda geçerli olmamakla birlikte kimi hastalar,
Bu semptomlar genellikle hafiftir. Bazı kişiler enfekte olsalar dahi, herhangi bir semptom görülmez ve kendilerini kötü hissetmezler. Şu ana dek yapılan araştırmalarda, hastalığa yakalananların yaklaşık %80’inin özel tedaviye ihtiyaç duymadan iyileştiği görülmüştür.
Belirti gösteriyorum, ne yapmalıyım?
Covid-19 belirtileri göstermeniz durumunda cerrahi maske ile önem aldıktan sonra size en yakın sağlık kuruluşuna başvurmanız yeterli olacaktır. Dilerseniz Sağlık Bakanlığı Korona Danışma Hattı ALO 184‘ten yönlendirme alabilirsiniz.
Hastaneye gitmekten çekiniyorum, ne yapmalıyım?
Salgın psikolojisi, belirti gösteren bireylerde son derece doğal bir endişe ve panik duygusu yaratabilmekte, bu duygularla baş etmek için hastalığın ilk günlerinde hastanelere başvurmaktan kaçınmaya sebep olabilmektedir.
Kaygı doğal bir reflekstir. Böyle bir durumla karşı karşıya kalırsanız, 08.00-24.00 saatleri arasında 0212 449 4900 numaralı, İBB Psikolojik Danışma Hattımızı arayarak daima ücretsiz destek alabilirsiniz. Unutmayın, hastaların %80’i Covid-19’u hafif ve evlerinde geçirmektedir.
Kendiniz ve sevdiklerinizin sağlığı için, sosyal izolasyonunuzu sağlayarak, mümkün olan en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurarak tıbbi destek almanız hastalığın kolayca atlatılması için önem taşıyor.
Tanı Nasıl Yapılır?
Koronavirüs’ün tespiti yalnızca Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü laboratuvarlarında yapılmaktadır. Kendinizde belirti gözlemlediğinizde başvuracağınız sağlık kuruluşu, ön muayene sonrası Covid-19 belirtilerini tespit etmesi ya da gerekli görmesi halinde moleküler test yapılması için ilgili yönlendirme işlemlerini sağlayacaktır. Endişelenmeyin, Covid-19 testi sakıncalı ya da zararlı değildir.
Nasıl tedavi edilir?
Sars-Cov-2 virüsünün sebep olduğu Covid-19 hastalığı için henüz kesin bir tedavi yöntemi yoktur. Virüsle mücadele eden bireyin bağışıklık sistem, hastalık geçmişi, yaşı ve güncel sağlık durumuna göre farklı hastalık seyirleri göstermektedir. Bu süreçte virüsün sebep olduğu rahatsızlıklara özel ve destekleyici tedaviler uygulanmaktadır.
Aşısı var mıdır?
Şu an için geliştirilmiş ve kullanımı onaylanmış bir aşı bulunmuyor. Test aşamasında bazı aşı ve ilaçlar mevcut. İlaç ve aşı geliştirme çalışmaları ülkemizde ve tüm dünyada farklı kurum ve kuruluşları tüm hızıyla devam etmekte.
Antibiyotikler tedavi sağlar mı?
Antibiyotikler bakterilere karşı etkilidir, ancak Covid-19 virüs kaynaklı bir hastalıktır. Antibiyotikler virüsler üzerinde işe yaramazlar ve yalnızca doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
Evde hasta bakımı nasıl yapılmalıdır?
Hastanede tedavi görmesine gerek görülmeyen ya da tedavisine evde devam edilecek hastalar için Sağlık Bakanlığı’nın önerilerini izleyin.
